Tütün Üretim Mevzuatı

Tütün ve tütün mamullerinin Türkiye'de üretimi, iç ve dış alım ve satımına ilişkin usul ve esasları 3.1.2002 tarihli ve 4733 sayılı Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanuna (4733 Sayılı Tütün Kanunu) göre düzenlenmektedir. Tütün Üretimi, İşlenmesi, İç ve Dış Ticareti İle İlgili Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik; 10/07/2010 tarih ve 27637 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiş ve 4733 sayılı kanunun 9. maddesine dayanılarak hazırlanmıştır. Bu Yönetmelik; tütün tohumunun taşınması, ithali ve ihracı, tütün üretimi, üretici tütünlerinin alım-satımı ve denklenmesi, tütün satış merkezlerinin kurulması, açık artırma başlangıç fiyatının teknik olarak saptanması, tütünlerin işlenmesi, depolanması, iç ve dış ticareti ile tütün fireleri, tütün işleme tesislerinin kurulması, üretim izni, proje tadilatı ve devir işlemleri, tütün üretim, alım ve satımına dair yazılı sözleşmelerin düzenlenmesi ile bunların yürürlükteki mevzuat dâhilinde izlenmesi ve denetimlerine ilişkin usul ve esasları kapsamaktadır. Tütün ve Alkol Daire Başkanlığı internet sitesinde en güncel haliyle (Tütün Üretimi Yönetmeliği) yayınlanmaktadır.

Tütün Alım Satımı Yapabilecek Gerçek Şahıslarda Aranan Özellikler

Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı tarafından verilen tütün ticareti yetki belgesine sahip gerçek ve tüzel kişileri kapsamaktadır. Tütün ticareti yetki belgesine sahip olan gerçek ve tüzel kişiler tütün alım ve satımı yapabilmektedir. Kurumdan yetki belgesi almadan veya bildirimde bulunmadan tütün ticareti yapanlara ellibin Yeni Türk Lirası idarî para cezası verilir (4733 sayılı kanun madde 8). Tütün ticareti yetki belgesi olan şirket isimleri TADB internet sitesinde paylaşılmaktadır. (Tütün Ticareti Yetki Belgeli Şirketler)

Tütün Üretimi

Sözleşmeli Üretim:Tütün tarımı ile uğraşan ve çiftçi belgesine (Ziraat Odasından alınmış üretim yılına ait çiftçi belgesi, Ziraat Odasının bulunmadığı yerlerde Tarım İl/İlçe Müdürlüğünden alınan üretici belgesi) sahip gerçek ve tüzel kişiler (üreticiler), yazılı sözleşme usulüyle menşe özellikleri Türk Standardında belirlenmiş tütün çeşitlerinin üretimini yapabilirler. Tütün sözleşmeleri, Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığınca (TADB) bastırılmakta, alıcı ile üreticinin veya bunların temsilcilerinin ad ve adres bilgileri, tütünün cinsi, üretim yeri ve alanı, üretim miktarı, nevi tanımları ile nevi fiyatları, teslim şartları, ödemeyle ilgili hususlar, tarafların karşılıklı diğer yükümlülüklerinin yanı sıra özel hükümler de içermektedir. En geç Nisan ayı sonuna kadar üç nüsha olarak düzenlenen ve her iki taraf imzaladıktan sonra, sözleşmelerin birer nüshası üretici ve alıcıda kalır. Bir nüshası da Şirket (Alıcı) tarafından TADB İzmir Bürosuna gönderilir.

Sözleşmesiz Üretim: Yazılı sözleşme esası dışında tütün üretimi yapmak isteyen üreticiler, kimlik, açık adres, üretim yapılacak parselin mevki ve alanı ile tahmini üretim miktarı bilgilerini, şekli ve içeriği TADB tarafından belirlenen Sözleşme Dışı Tütün Üretim Bildirim Formuna yazarak en geç mayıs ayının sonuna kadar, tütün üretiminin yapıldığı ilçedeki ziraat odasına bildirmek zorundadır. Yapılan bildirimler ziraat odası tarafından incelenir ve tütün çiftçisi olan üreticilere ait bilgiler, şekli ve içeriği TADB tarafından belirlenen Sözleşme Dışı Tütün Üretim Bildirim Listesine kaydedilerek en geç haziran ayının onbeşinci günü sonuna kadar yazılı ve elektronik ortamda Kuruma gönderilir. Bu tütünler ancak Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı tarafından tütün satış merkezlerinde açık artırma usulü ile satışı yapılır. Tütün satış merkezleri; ziraat odaları, tütün tarım satış kooperatifleri, her türlü üretici birlik, dernek ve kooperatifleri ile diğer gerçek ve tüzel kişiler tarafından TADB'nın gözetim ve koordinasyonu altında kurulur ve işletilir. Tütün satış merkezlerinin kurulması ile ilgili usul ve esaslar, kurulacağı yerler, açık artırmalı satışların başlangıç ve bitiş tarihleri TADB tarafından belirlenip, ilan edilir. Tütün satış merkezlerinin kurulması için gerekli şartların oluşmaması ve ihtiyaç duyulması halinde, gerekli görülen yerlerde sözleşme dışı üretilen tütünlerin alım satımının usul ve esasları TADB tarafından belirlenip ilan edilir.

Sözleşmesiz tütün üretimi yapacak olanlar bildirimde bulunmak zorundadır. Bu tütünlerin satışı için TADB’nın koordinasyonu ve gözetimi gereklidir. Ancak 2002 yılından bu yana tütün satış merkezleri ve açık artırmalı satış sistemi uygulanmamıştır.

Tütün Fiyatına İtiraz

Anlaşmazlıkların çözümü
MADDE 12 – (1) Üretici ile alıcı arasında yazılı sözleşmeye göre yapılan tütün alım-satımında, alıcının tütün eksperi tarafından yapılan ekspertiz sonucuna üretici veya temsilcisi tarafından itiraz edilebilir.
(2) (Değişik:RG-31/12/2020-31351) İtiraz başvurusu, şekli ve içeriği Bakanlık tarafından belirlenen Ekspertiz Sonucuna İtiraz Dilekçesi kullanılmak suretiyle, üretici ile alıcı veya bunların temsilcilerinin imzaları ve tarih bölümü eksiksiz bir şekilde doldurularak üç örnek olarak düzenlenir ve aslı alıcıya, bir örneği de yerel Ziraat Odasına verilir. Ziraat Odasının bulunmadığı yerlerde veya Bakanlığın bilgilendirilmesi amacıyla bir örnek de üretici tarafından Bakanlığa gönderilebilir. İtiraz edilen alıcı en geç üç iş günü içinde itirazı Bakanlığa yazılı veya elektronik ortamda intikal ettirir. İtiraz başvurusunun Bakanlık tarafından bir ay içinde sonuçlandırılması esastır. Alıcının, itiraz başvurusunu almaktan imtina etmesi halinde, başvuru 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu ve ilgili diğer tebligat mevzuatı çerçevesinde, iadeli-taahhütlü posta aracılığıyla yapılabilir.
(3) (Değişik ibare:RG-31/12/2020-31351) Bakanlığın yetkilendireceği bir tütün eksperinin başkanlığında, üretici ve alıcı temsilcisi tütün eksperlerinden oluşan üç kişilik heyet itirazı inceleyerek üç gün içinde sonuçlandırır. Heyetin vereceği karar kesin olup, aynı itirazla ilgili olarak (Değişik ibare:RG-31/12/2020-31351) Bakanlıktan tekrar inceleme talep edilemez.
(4) Üretici heyete temsilci vermeyeceğini yazılı olarak bildirdiği takdirde, itiraza konu tütünler hazır bulunanlarca incelenir ve sonuçlandırılır. İki kişiyle incelenen itirazlarda oybirliği ile karar alınamadığı takdirde başkanın görüşü esas alınır.
(5) Heyetin verdiği karara rağmen anlaşma sağlanamaması halinde uyuşmazlığın çözümünde tütün üretiminin yapıldığı yer mahkemeleri yetkilidir.
(6) İtiraz başvurusunun süresi içinde (Değişik ibare:RG-31/12/2020-31351) Bakanlığa bildirilmemesi halinde, alıcı itiraza konu tütünleri, ürün miktarının sözleşmede yer alan en yüksek nevi tütün fiyatı ile çarpımından oluşan bedelle satın almayı kabul etmiş sayılır.
(7) İtiraz hakkını kullanan üreticiye alıcı tarafından yazılı sözleşmede yer alan hak ve yükümlülüklerle ilgili zorluk çıkartılamaz, itiraz başvurusu bir sonraki ürün yılı için imzalanacak sözleşmeyle ilişkilendirilemez.
(8) Tütünle ilgili teknik konularda tütün eksperi olmayanlar bilirkişi ve hakem olarak görevlendirilemez.

TÜTÜN ÜRETİM MERKEZLERİ TABLOLARI

Tek Başına Kıyılıp İçilebilen Tütün Üretim Merkezleri