TÜTÜNDE VAHŞİ ATEŞ
Pseudomonas syringae pv. tabaci
Pseudomonas syringae pv. tabaci 0.5-0.75x1.4-8.0 µm büyüklüğünde, kapsülsüz, 1-6 polar kamçılı, aerobik ve Gram negatif özellikte bir bakteridir. Etmen tabtoksin olarak isimlendirilen bir toksin üretir. Tabtoksin, bakteri olmaksızın tütün yapraklarında sarı renkli lezyonlar oluşturmaktadır. Etmenin optimum gelişme sıcaklığı 22-25°C, minimum sıcaklığı 0°C ve maksimum sıcaklığı ise 35°C'dir.
Etmen topraktaki bitki artıklarında, kurutulmuş veya kurumuş hastalıklı tütün yapraklarında, enfekteli tohum kapsüllerindeki tohumlarda, tohum yatağı örtülerinde ve bazı yabani otların veya kültür bitkilerinin köklerinde kışlayabilir. Bu bulaşma kaynaklarından yağmur damlaları ve rüzgârla yapraklara taşınan bakteriler, büyük stomalar, hidatotlar (bitkilerde fazla suyun dışarıya atılmasına sağlayan stoma benzeri yapılar) veya böcek ve diğer etkenler nedeniyle açılan yaralardan girerek primer enfeksiyonları başlatır. Bakteriler hücreler arasında yayılmaya devam eder ve yapraklarda ilk belirtileri oluşturur. Aynı zamanda enfeksiyon noktalarında tabtoksin üretirler.
Özellikle nemli iklim koşulları, hastalığın gelişimini teşvik etmektedir. Nemli havalarda bakteri hücreler arasında daha kolay yayılarak, salgıladığı toksin ve enzimler vasıtasıyla parankima hücrelerinde ölümlere neden olur. Bu koşullarda ölü kısımlar sağlıklı dokulardan kolaylıkla ayrılarak yere düşer veya hava akımıyla diğer bitkilere ulaştığında sekonder enfeksiyonlar meydana gelir.
_JPG.jpg)
_JPG.jpg)
Hastalık etmeni, genellikle ilk belirtilerini fidelikteki genç bitkilerin yapraklarında oluşturmakla birlikte, her yaştaki bitkiyi etkileyebilir. Özellikle iyi gelişmemiş tütün fidelerinin yapraklarının kenar ve uç kısımlarında ıslak bir çürüme veya suda haşlanmış gibi görünen bölgeler şeklinde kendini gösterir. Tüm yaprak veya bir parçası çürüyüp, düşebilir. Enfekteli fidelerin bir kısmı fidelikte ölürken, bazıları tarlaya şaşırtıldıktan sonra ölebilirler.
Hastalığın tipik belirtilen, tarladaki bitkilerin yapraklarında yuvarlak, sarımsı yeşil 0.5-1.0 cm çapında lekelerdir. 1-2 gün içinde lekelerin merkezi kahverengileşir ve sarımsı yeşil bir haleyle çevrilir. Hastalık ilerledikçe leke merkezleri ve çevresindeki hale genişler ve birkaç gün içinde kahverengi leke merkezleri 2-3 cm çapa ulaşır. Birbirine yakın lekeler birleşerek düzensiz, büyük ölü alanlar oluşturabilir. Kuru havalarda bu hastalıklı alanlar kurur ve yerinde kalırlar, nemli havalarda ise düşerler. Lekeler seyrek olarak çiçeklerde, tohum kapsüllerinde, yaprak sapı ve gövdede de görülebilir.
Vahşi ateş, nemli iklim koşullannda fideliklerde önemli kayıplara sebep olmaktadır. Tarla dönemindeki enfeksiyonlar ise kantite yanında önemli oranda yaprak kalitesini de düşürmektedir. Hastalık dünyada tütün ve soya fasulyesi üretimi yapılan çoğu ülkede yaygındır. Ülkemizde ise tütünde Karadeniz ve Marmara Bölgesinde, nadiren Ege Bölgesinde görülmektedir.
P. syringae pv. tabaci'wn en önemli konukçuları tütün (Nicotiana spp.) ve soya fasulyesi (Glycine max)'dir. Ancak etmenin oldukça geniş bitki türünü enfekte edebilmekte ve çok sayıda bitki türünün de kök yüzeyinde bulunabilmektedir.
Kültürel Önlemler
-Hastalık tohumla taşındığından, hastalığın görüldüğü üretim alanlarından tohum alınmamalı, hastalıktan ari tohum ve fideler üretimde kullanılmalıdır.
-Fidelik toprağı ve örtüler ekim öncesi dezenfektanlarla veya buharla sterilize edilmelidir.
-Fidelikte veya tarlada hızlı büyümeyi sağlayan, özellikle gereğinden fazla azotlu gübre kullanılmamalıdır.
-Fidelikte hastalık görüldüğü taktirde, hastalıklı fideler hemen uzaklaştırılarak imha edilmelidir. Hastalıklı ve sağlıklı fideler arasında bir emniyet şeridi oluşturmak amacı ile 25 cm mesafedeki tüm bitkiler sökülmeli ve ortaya çıkan boş alan formaldehit ile dezenfekte edilmelidir.
-Yalnızca sağlıklı fideler tarlaya şaşırtılmalı, tarlada hastalık görüldüğü taktirde enfekteli bitkiler derhal üretim alanından uzaklaştırılarak imha edilmelidir.
Tütünde vahşi ateş hastalığı ile ilaçlı mücadele, tohum ve fide ilaçlamaları şeklinde yürütülür. Tohum ilaçlamaları ekimden önce, fide ilaçlamaları ise tohumlar çimlenip toprak yüzeyini örttükten sonra 8-10 gün aralıklarla 2-3 uygulama şeklinde yapılmalıdır.
Fide ilaçlamalarında sırt pülverizatörü (mekanik, otomatik, motorlu) kullanılır.
Koruyucu nitelikte olan tohum ilaçlamaları ekimden önce bez bir torba içine konan tohumların 15 dakika süreyle %40'lık formalin çözeltisine bandırılması şeklinde yapılır. Bu şekilde ilaçlanan tohumlar su ile iyice çalkalanarak, kurutulur ve sonra ekilir. Fide ilaçlamaları ise kaplama şeklinde, sabahın erken saatlerinde yapılmalıdır.
*Tarım Bakanlığı Zirai Mücadele Teknik Talimatları Cilt:2
