top of page

2019 Denizli Tütün Üretim Raporu

   Türkiye’de tütün üretimi 3/1/2002 tarihli ve 4733 sayılı Tütün Kanununun 6. maddesine göre yazılı sözleşme esasına göre yapılmaktadır.

   Ülkemizin birçok yeri tütün üretimi bakımından elverişli ekolojik şartlara sahiptir. Ege, Karadeniz, Doğu-Güneydoğu, Akdeniz ve Marmara Bölgelerinde değişik menşeylerde tütünler üretilmektedir.

ege tütün.jpg
tütün dikme makinesi

   Denizli İli tütün üretiminde Türkiye’de ve Ege Bölgesinde 2. sırada yer almaktadır.

   Sözleşme Bilgileri: 2019 üretim yılı için Denizli’de 9.900 üretici, 18,7 bin ton tütün üretmek için şirketlerle sözleşme imzalamış, 214 bin dekar alana tütün dikimi yapmıştır. İlimizde tütün üretim sözleşmesi yapan 6 şirket bulunmaktadır. Tütün sözleşmelerinde bulunan maddelerden bazıları aşağıda sıralanmıştır.

  • Sözleşmeler dikimden önce ve engeç Nisan ayı sonuna kadar imzalanır.

  • Alıcılar, üreticilere avans verirler. Mutabık kalınmak şartıyla sözleşmenin özel hükümler bölümüne alıcı tarafından üreticiye temin edildiği günkü bedeli karşılığı veya bedelsiz olarak tohum, fide, ilaç, makine, araç gibi üretim faaliyetlerinde kullanılmak üzere girdileri verebilir.

  • Üretimde hiçbir şekilde naylon ip kullanılmayacaktır.

  • Fidelik, tarla ve depolarda Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından tütünde ruhsatlı ilaçlar kullanılacaktır. Alıcılar 4 kez numune alabilir. 2 kez kalıntı çıkarsa sözleşme iptal edilir.

  • Üretici tütün fiyatına itiraz edebilir. Tesellümde fiyat belirlendikten sonra, 3 gün içinde itiraz edilmelidir. İtirazlar, bir sonraki yıl için imzalanacak sözleşmeyle ilişkilendirilemez.

  • Alımlar üretimi izleyen Mart ayı sonunda tamamlanır.

  • %10 azalır-çoğalır, tam mahsul tütünler denklenmiş-kutulanmış olarak alınır. %10’u aşan kısımlar tam mahsul bütünlüğü içinde ise sözleşme şartlarında alınabilir.

  • Tütünlerin bedelleri teslim tarihinden itibaren 10 işgünü içerisinde ödenir.

  • Sözleşme ücretini alıcı öder.

  • Anlaşmazlıklarda tütün üretiminin yapıldığı yer mahkeme ve icra daireleri yetkilidir.

tütün kırımı
tütün kırımı

   Üretim: Acıpayam, Bekilli, Beyağaç, Buldan, Çameli, Çivril, Güney, Kale, Tavas, Bozkurt, Pamukkale ve Serinhisar olmak üzere 12 İlçede tütün üretilmektedir. Enaz üretim Bozkurt, Pamukkale ve Serinhisar İlçelerindedir. Son yıllarda Buldan ve Güney İlçelerindeki üreticiler tütün alanlarına kekik dikmeyi tercih etmekte, 2017 yılında 950 olan Güney İlçesi üretici sayısı, 2019’da 740’a düşmüştür. Tavas, Kale, Acıpayam ve Beyağaç İlçelerinde Denizli tütün üretiminin yaklaşık %80’ni yapılmaktadır.

   İlimizde tütün üretimi fidelik yerlerinin hazırlanması ile Şubat, Mart aylarında başlamakta, tütün tohumları fideliğe ekildikten 45-60 gün sonra fideler yetişmekte, Nisan-Mayıs aylarında tütün dikimleri gerçekleşmektedir. Dikimden 45-50 gün sonra kırımlara başlanmakta, kırımları yapılan tütünler tütün kurutma seralarında kurutulmakta ve böylece üretim sezonu tamamlanmaktadır. Tütünün tarla devresi 3,5-4,5 ay devam etmektedir.

   Bu yıl dikimler Nisan ayında başlamış, Haziran ayının ortalarına kadar devam etmiştir. Bahar ayları kurak geçmiş, Nisan-Mayıs aylarında büyüme yavaş olmuştur. Tütünün büyüme döneminde olan Haziran ayı yağışları, büyüme ve gelişmesine olumlu etki yapmış, 2019 yılı tütün üretimi bakımından verimli bir yıl olarak geçmiştir. Kırım ve kurutma çalışmaları Temmuz ayı itibariyle başlamış ve Eylül ayı sonunda tamamlanmıştır. Nadir de olsa Ekim ayında kırım yapanlara rastlanmıştır. Geçen yıl geniş alanlarda görülen virüs hastalığı (TSWV), tütün fideliklerinde etkin bir mücadele ile daha az alanda görülmüştür. Kalite ve verimi etkileyecek önemli hastalık ve zararlı olmamıştır. Denizli’de hane başına 22 dekar alanda tütün üretimi yapılmaktadır. 2019 yılı dekara tütün verimleri 80-130 kg arasında değişmekle beraber 90 kg/dekar ortalama verim olarak kabul edilebilir.

Elekte Tütün Kurutma
Filede Kurutma

   Elekte-Filede Kurutma: Tütüncülükte kırım ve dizme işi fazla işçilik gerektiren bir dönemdir. Son yıllarda yevmiyeci ücretleri ve girdi fiyatlarının yükselmesi üreticileri tütünden uzaklaştırmıştır. Maliyetlerin düşürülmesi yönünde tütünlerin dizilmesi yerine filede ve elekte kurutma modelleri denenmiş ve yaygınlaşmıştır. Denizli bölgesinde tütünlerin %70’lik kısmı elekte kurutulmaktadır. Bu yöntemle ipe dizme ve kargıda kurutmaya göre kırım işçiliği enaz 2 kat ucuzlamaktadır. Normal bir üretim parselinde bir kırım işçisinin 10 kg kuru tütün karşılığı tütünü kırıp dizdiği kabul edilir. Elek yönteminde ise enaz 20 kg kuru tütün karşılığı kırım yapılabilmektedir. File yöntemi ile kurutma da elekte kurutma yöntemine yakın işçilikten kazanç sağlamaktadır. Ancak file usulü kurutmada renk konusunda bazı istenmeyen durumlar olabildiğinden kimi tütün şirketleri bu yöntemi tercih etmemektedir. Tütün dikimleri makine ile yapılmakta ve bir günde 5-7 dekar tütün dikilmektedir. Kırım olgunluğuna aynı anda gelen bu tütünlerin, kırım olgunluğunda kırılması elek veya filede kurutma yöntemi ile daha kolay, hızlı ve ucuz olmaktadır.  Denizli’de 90*180 cm ebatlarında elekler yaygın olarak kullanılmakta, bu ebatlardaki kurutma elekleri 20 TL’ye imal edilmektedir.

   Piyasa: Sözleşmeler 7 nevi üzerinden yapılmıştır. Şirketlerin nevi-fiyat farklılıkları olabilmektedir. Buna göre tütünlerin 1.nevi: 25,00-24,75 TL ile 7.nevi: 5,50-9,50 TL fiyat aralığında değerlendirmesi yapılarak fiyatları oluşacaktır. 2018 yılında 10 bin üreticiye 297 milyon TL ödeme yapılmıştır. Gayrisafi üretim değerlerine göre tütün 3. sırada yer almaktadır.

   2019 yılı ürünü tütünlerin yaklaşık üretim maliyeti aşağıdaki tabloda çıkarılmıştır.

2019 tütün üretim maliyeti
Elekte Tütün Kurutma
Tütün Kutuları

   2019 üretim yılı tütünlerinin tespit ve değerlendirme işlemlerine Aralık, tesellüm ve ödeme işlemlerine ise Ocak-Şubat aylarında başlanacağı beklenmektedir. Üretim sezonu içinde üreticiler şirketlerden avans almıştır.  Yaklaşık 19 bin ton tütün üretimi olacağı, 22,5 TL/KG ortalama fiyatı gerçekleşeceği ve Denizli ekonomisine 427 milyon TL katkı sağlayacağı tahmin edilmektedir.

   İhracat: İlimizde üretilen İzmir menşe yaprak tütünler tütün şirketlerinin İzmir’de bulunan depo ve tütün işleme tesislerine sevk edilmektedir. Üreticide el ve nevileri karışık olarak kutulanan tütünler, tütün işleme tesislerinde sigara şirketlerinin istediği şekilde ve kalitede standart hale getirilmektedir. Bu işlem sırasında nem ve sıcaklık uygulamaları ile tütünlerin fermantasyon geçirmesi sağlanmaktadır. Fermantasyon geçiren tütünler belirli bir süre dinlendirildikten sonra sigara sanayisinde kullanılacak duruma gelmektedir.

   İzmir menşe tütünler şark tipi (oryantal) tütün sınıfındadır. Bu tütünler aromatik ve kalite özellikleri yüksek tütün grubundadır. Nikotin muhtevaları %0,5–1 kabul edilir. Şeker içeriği %15–18 düzeyinde olup, tatlı bir içim zevki verir. Düşük nikotin muhtevası, uygun şeker oranı ile yüksek seviyedeki aromatik maddeler, sigara harmanlarında istenen tat ve aroma dengesi verirler. Sigara harmanlarını ıslah eder, sos (katkı maddeleri) emiciliği iyi, soslu sigara harmanlarının vazgeçilmez elemanıdır. Tek başına içilemezler. Bu tütünler harmanlara %10-15 nispetinde katılmaktadır. Ege Bölgesinde üretilen tütünlerin yaklaşık %12-13’ü Ülkemizdeki sigara sanayisinde kullanılmaktadır. Geriye kalan kısmı ise ihraç edilmektedir. Tütünlerde ihraç merkezi İzmir İlidir. 2017 yılında 35,9 bin ton ihracat karşılığı 278,1 Milyon Amerikan doları gelir elde edilmiştir. Genel tütün ihracatı içinde Ege bölgesi tütünleri %80’lik paya sahiptir.

   Sektör Sorunları: İlimizde tütün üreticilerinin %70’lik bölümü 50 yaşın üzerindedir. Göç, emeklilik, tütüne alternatif ürüne yönelen çiftçiler ve yüksek maliyetler nedeniyle tütün üretiminin gelecek yıllarda azalma eğiliminde olacağı düşünülmektedir. Tütün şirketleri sözleşme yapmak için genç ve yeni üretici bulmakta zorluk çekmektedirler. Alıcılar tarafında kalite - fiyat dengesi sağlanamadığından, üreticiler verim üzerine yoğunlaşmakta ve fazla gübreleme yapmaktadır. Fazla gübreleme tütünlerin kimyasal değerlerini bozduğundan, uzun vadede ihraç imkanlarını kısıtlayabilecektir.

  Tütün fiyatları tespit edilirken üreticiler veya temsilcileri de yer almalıdır. Sözleşmelerde %10 ürün fazlalığı alıcılar tarafından alınmakta, ancak %10’un üzerindeki fazlalıklar için "alınabilir" ifadesi üreticileri zor durumda bırakabilir. 01.12.2019

bottom of page
Bu kodu kopyalayıp sitenize yapıştırın.