Tütün Piresi
(Epitrix hirtipennis)
Ergin ortalama 4.37 mm vücut uzunluğunda olup, oval şekilli, parlak kahverenkli bir böcektir. Ön kanatlar üzerinde daha koyu renkli, şekilli birer leke ile uzunlamasına yerleşmiş noktacıklar halinde şeritler bulunur. Ergin dokunulduğunda sıçrar. Bu nedenle pire böceği adını almıştır.
Yumurtalar 1.5-1.6 mm uzunluğunda, oval şekilli ve inci beyazı rengindedir.
Larva 1.9-2.0 mm uzunluğunda, silindirik yapılı ve beyaz renkli olup baş kahverenklidir.
Pupa, 1.5-1.6 mm uzunluğunda, beyaz renkli ve oval şekillidir.
Tütün piresi kışı tarlada kalan tütün artıklarında, tarla etrafındaki ve içindeki bitki kalıntılarında ergin olarak geçirir. İlkbaharda fideliklerde fideler görülür görülmez erginler kışladıkları yerlerden çıkarak fideliklere veya doğrudan tarlaya geçerler.
Ergin çıkıştan itibaren 24 saat içinde hareketsiz kalır. Daha sonra bitkinin toprağa değen alt yapraklarında beslenmeye başlar. Yağmurdan sonra toprak yüzü yumuşadığından ergin çıkışları da kolay olur ve artar. Fideliklerdeki nemli toprak zararlının üremesi için uygun ortam oluşturur. Kışlayan erginlerin üremesi Mayıs ayının ilk haftasında başlar. Zararlı çıkıştan yaklaşık 3 hafta sonra yumurtalarını gerek fidelik, gerekse tarladaki tütün bitkilerine, bitkiye yakın yerlerdeki toprak yüzüne veya çatlaklarına bırakır. Bir dişi yaşamı boyunca 200 yumurta bırakabilir. Yumurtadan yaklaşık 5-11 günde çıkan larvalar tütün fidelerinin köklerinde beslendiğinden fidelerin tarlaya şaşırtılması ile zararlı tarlaya da taşınmış olur. Larva süresi sıcaklığa bağlı olarak yaklaşık 29 gündür. Olgun hale gelen larva toprakta küçük bir hücre içinde pupa olur. Pupa süresi ilkbaharda 5-7, yazın ise 4-5 gün arasında değişir. Yılda 3-4 döl verir.
Tütün piresi hem larva, hem ergin dönemde zarar meydana getirir. Larvalar fide köklerinde galeriler oluşturarak, erginler ise yapraklarda saçma daneleri gibi muntazam olmayan delikler meydana getirerek beslenirler. Fideliğin yumuşak ve nemli toprağı erginlerin üremesi için en iyi ortamlardır. Fidelerin şaşırtılması ile birlikte zararlı tarlaya da taşınmış olur. Tarladaki zarar fidelikte olduğu şekilde devam eder. Erginlerin yapraklarda meydana getirdikleri delikler tüm yaprağı kaplar ve yaprağı kullanılmayacak hale getirir. Bu şekilde oluşan zarar tütünde kalite ve kantite yönünden kayıplara neden olur.
Zararlı ülkemizde ilk defa Ege Bölgesinde İzmir ili tütün dikim alanlarında bulunmuştur.
Solanaceae familyası bitkilerinden tütün, patlıcan, domates ve bazı yabancı otlar konukçularıdır.
Kültürel Önlemler
-Fidelikler, tütün tarlalarından uzakta ve her zaman kontrol edilebilecek yerlerde kurulmalı,
-Fidelik içinde ve çevresindeki yabancı otlar yok edilmeli,
-Fideler çıktıktan sonra, fidelik en azından haftada bir kez kontrol edilmeli ve zararlının görülmesi halinde en yakın tarım kuruluşuna başvurulmalıdır.
-Fideler tarlaya şaşırtıldıktan sonra fidelik bozulmalı ve kalan fideler yakılarak yok edilmelidir.
-Tarlada son el kırımları biter bitmez tütün saplan sökülerek mutlaka yakılmalıdır.
Fideliklerde bir bitkide 1 adet ergin, tarlada, bitkiler küçükken (10-15 cm boyda) bir bitkide 1, bitkiler büyükken (15 cm den fazla) bir bitkide 4 adet ergin görüldüğünde ilaçlı mücadeleye başlanmalıdır.
İlaçlamada, sırt pülverizatörü (mekanik, otomatik, motorlu) veya sırt atomizörü kullanılır.
I.Fidelik ilaçlamaları: Fidelikte fide çıkışından itibaren zararlı görüldüğünde yapılacak yeşil aksam ilaçlaması şeklindedir. Bunun için;
-Fidelik alanı metrekare olarak hesaplanır, bu alana gidecek ilaç dozu tespit edilir.
-Fideliğe gidecek su miktarı kalibrasyonla bulunur.
-Saptanan ilaç miktarı kalibre edilen su içine karıştırılarak fidelik kova ile sulanır.
II.Tarla ilaçlamaları: Dikim sonrası yapılacak yeşil aksam ilaçlaması şeklindedir. Bunun için de;
Şaşırtmadan sonra tütün tarlası haftalık aralıklarla kontrol edilir. Zararlı görüldüğünde önerilen ilaçlardan biri ile ilaçlama yapılır. İlaçlamalarda bitki ve toprak yüzeyinin ilaçlanmış olmasına özen gösterilir. Gerektiğinde 15 günlük ara ile 3 ilaçlama yapılır.
*Tarım Bakanlığı Bitki Zararlıları Zirai Mücadele Teknik Talimatları