Tütünde Gübreleme
Tütün bitkisi tarla devresinin kısalığına rağmen, topraktan kaldırdığı besleyici maddelerin miktarı bakımından gübrelemeye ihtiyaç gösteren bir bitkidir. Organik veya bilhassa kimyevi gübrelerin gelişigüzel kullanılması sonucu aşırı gelişme, yaprakların kabalaşması, kurutmanın zorlaşması ve kalitenin düşmesinden korkulduğundan her tip toprağın hatta her tarlanın kendi özelliğine göre bir gübre karışımı tavsiye edilir. Kalite tütünlerimiz, orta kuvvetteki tarlalara sık dikim yapmak suretiyle ve yazın kuraklığının da etkisi ile büyüme ve gelişmeyi sınırlayıcı şartlar altında yetiştirilir. Yüksek kaliteli Türk tütünü yetiştirilen topraklara gübre çok itinalı olarak verilmelidir.
Bu itibarla gübre ihtiyacı bakımından tütünlerimizin iki kategoriye ayırmamız uygun olur.
1- Geniş mesafelerle dikilen iri veya orta yapraklı, nikotini yüksek ve kuvvetli (normal) büyüyen ve gelişen (Puro, Tömbeki, Virginia, Burley, Hasankeyf, Trabzon vb.) tütünler kuvvetli toprakları tercih ettikleri gibi bunların bolca gübrelenmesinde hiçbir sakınca yoktur.
2- Dar mesafelerle dikilen orta veya küçük yapraklı, nikotini az ve büyüme ve gelişmeyi sınırlayıcı koşullar altında büyüyen (Samsun, Basmalar-İzmir, G.Hacıköy- Bafra, Marmara Bölgesi tütünleri vb.) kalite tütünleri ise tam tersine orta kuvvetteki topraklarda hafif ve dikkatli bir gübrelemeye ihtiyaç gösterirler. Fazla gübreleme/sulama sonucu yeni dikilen tütün bitkileri hızlı gelişir ve yaprakları irileşir. Tütün kırım olgunluğuna gelemez. Sıcakların bastırmasıyla yeterli suyu bulamayan tütün bitkilerinde solgunluk ve pörsüme başlayacağından, fazla gübre verilen tütün tarlalarını sulamak gerekebilir. Sulanan tütünlerin kimyasal ve fiziksel değerleri sigara harmanlarında aranan, pazarın istediği kalite standartlarından uzaklaşır.
Tütünün besin ihtiyacı, toprağın organik veya kimyevi gübreler vasıtasıyla gübrelenmesi ile giderilir.
Organik (Çiftlik) Gübreler: Çiftlik gübreleri bir yandan bitkilerin gelişmesi için gerekli olan bazı maddeleri saklarken diğer yandan da toprağın yapısını tarım için en uygun hale getirir. Kuru çiftlik gübrelerinde N (%1,5-2), P (%1,5), K (%1,5-3) besin maddesi oranlarının olduğu kabul edilir.
Kalite tütünleri 1-1,25 ton/dekar olgunlaşmış çiftlik gübresi, iri yapraklı ve yüksek nikotinli tütünlere 2-3 ton/dekar gübre kullanılır. Çiftlik gübresi toprak yapısını düzeltir, organik madde miktarını artırır. Çiftlik gübresi bolca uygulanan tarlalarda ilk yıl tütün dikimi yapılmamalıdır. Çiftlik gübresinin yaş olarak uygulandığı tarlalarda yabancıot ve toprak zararlıları sorunu oluşabilir. Çiftlik gübresi uygulanan tütün tarlalarında besin maddesi olarak ilave kimyevi gübreler verilmelidir.
Kimyevi Gübreler: Kimyevi gübreler içerisindeki bitki besin maddelerinin çeşidine göre;
1. Azotlu gübreler
2. Fosforlu gübreler
3. Potasyumlu gübreler
4. Kompoze gübreler diye sınıflandırılır. Tütün tarımında en fazla kullanılan mineraller azot, fosfor ve potasyumdur. Bu üç mineralin içinde bulunduğu kompoze gübreler yaygın olarak kullanılmaktadır.
Ege Bölgesinde tütün dikilen tarlalarda hastalık, zararlı ve yabancıot yoğunluğunu önlemek amacıyla münavebe uygulanmalıdır. Dikimden 1-2 hafta önce, tarla hazırlığında taban gübresi olarak 25-30 kg/dekar GÜBRETAŞ'ın 15.15.15+15(SO3)+Zn GOLD, EGE GÜBRE'nin 15.15.15 (Kompoze) veya TOROS Gübrenin NPK 15-15-15+(12SO3) GOLD gübrelerinden bir tanesi tercih edilerek verilebilir. Dikimde cansuyuna leonardit kaynaklı hümik asit verilmelidir. Bir miktar potasyum sülfat ve magnezyum sülfat gübreleri de cansuyuna karıştırılarak verilebilir. İzmir menşei tütünlerin düşük nikotinli olması istenen bir özelliktir. Fazla verilecek azot İzmir Menşei tütünün kalitesini düşürüp, nikotin oranını artırır. Tütün içim özelliklerini bozduğu için klorlu gübrelerden kaçınmak gerekir.
Tütünlerin çapa döneminde büyüme ve gelişme geriliği görülürse Ege Bölgesi tütünleri için yapraktan kristal formda (toz) 250-300 gram/100 litre su ile Gübretaş Firmasının {16.8.24+(2MgO)+ME} azot, fosfor ve potasyum ile magnezyum ve mikro elementleri bir arada içeren bitki besleyici ürünü, 10 gün ara ile birkaç defa uygulanabilir. Magnezyum, tütünde önemli kalite kriterlerinden biri olan “yaprak yanıcılığını” artırır. Yine aynı ürün {16.8.24+(2MgO)+ME} dikim döneminde cansuyu ile (1 ton su) 4-5 kg verilebilir.
Bölgeler itibariyle toprak analiz sonuçlarına göre tütün bitkisine verilmesi gerekli saf madde olarak azot-fosfor-potasyum miktarları aşağıdaki tabloda verilmiştir.