Tarla Hazırlığı ve Dikim (Çiftçi Mektubu)
Sayın Tütün Ekicileri
Tütün tarlası çok hizmet, tütün mahsulü çok dikkat ister. Kıştan sürülmüş tarlaların ilkbahar hazırlığına başlama zamanıdır. Pulluğu tarlaya sokmak için toprağın tava geldiği sırayı dört gözle bekliyoruz. Havalar biraz ısınıp günler güneşlenince tarlaların yüzü kurumağa, toprak irmik helvası gibi kabarmaya, sabahleyin tezeklerin yüzünde inci taneleri gibi parlayan çiğ damlaları bulunan örümcek ağları görünmeğe başlar. Bütün bu belirtiler tarlanın tava geldiğini gösterir. Toprağın tam tavında görülmesine çok dikkat etmek lâzımdır. Tavında sürülmeyen toprak hastalanır. Kerpiçleşir. Bir daha tava gelmez. Ne dikerseniz dikin iyi mahsul vermez. İlkbahar sürmelerine süzek hafif topraklardan başlanmalıdır. Ağır topraklar geç tava gelir. İlkbahar sürmelerini derin yapmamalı, kesekler fazla alt üst edilmemelidir. Aksi halde kışın toprakta biriken yağmur ve kar suları zayi olacağından yaz aylarında mahsul kuraklıktan fazla zarar görür. Tütün tarlalarını ilkbaharda genel olarak iki defa sürmek yeterlidir. İkinci sürmeden sonra tarla tırmıklanarak, sürgü çekilerek dikime hazırlanır. Bunun yanında Sonbahardaki sürümlerde çiftlik gübresi verilebilir. İlkbahar sürümlerinde dikimden 2-3 hafta önce kompoze gübrelerden (15-15-15, 10-20-20 vs.) verilerek karıştırılmalıdır. Toprak tahliline göre gübreleme en doğru yöntemdir. Ama pratik uygulamada yaygın değildir. Söz konusu gübrelerden ortalama 25-30 kg/dekar kullanılmaktadır.
Tütün fideleri iyice yetişip pişkinleşince ve havalar da gereği gibi ısındığı zaman dikime başlanır. Dikimde dikkat edilecek birçok noktalar vardır. Her mahallin uzun yılların tecrübesine ve yılın gidişatına göre en uygun dikim zamanı seçilmelidir. Gereğinden fazla erken dikilen fideler toprak ve hava sıcaklığı yeterli gelmediği için tarlada bekler durur. Onun için dikime ne çok erken başlamalı ne de geç kalmalı. Tam zamanında yapılmalıdır. Bu mevsim Ege çevresi için Nisan – Mayıs, Marmara ve Karadeniz çevreleri için Mayıs ve kısmen Haziran, Güneydoğu - Doğu çevresi için Haziran ayıdır. Tütün fideleri tarlaya düzgün sıralar halinde dikildiği için dikimden evvel çapa ile karıklar açılır. Karıkların derinliği mevsimin yağışlı veya kurak geçmesine, toprağın taban suyunun yakınlığına göre değişir. Her durumda karık derinliği, fidelerin tavlı dikilebilecek derinlikte açılması lâzımdır. Dikim her yerin mahallî gereklerine göre yapılır. Denizli’de Kale İlçesinin Muğla sınırındaki köyler için 1-15 Nisan’da başlayan dikimler, bütün il genelinde 15 Nisan- 20 Mayıs arası neredeyse tamamlanmaktadır. Rakımı yüksek olan köylerde ise Haziran ayına sarkma olabilmektedir. Burada amaç toprak tavını kaybetmeden dikimlerin yapılabilmesidir.
En iyi dikim tarzı açılan karıklara fidelerin ucu sivri baskılarla dikilmesi ve dikimden sonra can suyu verilmesidir. Tütün fideleri tarlaya sıralar arasında ve sıralar üzerinde belirli aralıklarla dikilir. Bu aralıklar yetiştirilen tütün çeşitlerine ve yılın yağışlı veya kurak geçmesine göre değişirse de genellikle küçük boyutlu basma tütünlerinde sıra araları 40 cm, sıra üzerleri 10 -15 cm. küçük boyutlu başı bağlılarda sıra araları 40 cm, sıra üzerleri 15 - 20 cm büyük boyutlu kabakulak ve başı bağlılarda sıra aralan 50 ve sıra üzerleri de 20 - 25 cm. olarak değişir. Bu hesaplara göre bir dekara dikilen fide miktarı tütün dikme makineleri ile basma (İzmir, G.hacıköy) tütünlerinde 16 - 25 bin, küçük boyutlu başı bağlılarda 12 -16 bin, büyük boyutlu kabakulak ve başı bağlılarda 8-10 bin arasında değişir.
Tütün fideleri tarlaya dikildikten sonra ilk günleri hele günün sıcak zamanlarında baygın ve pörsük bir halde bulunurlar. Meşhur atasözüdür. Dikimden sonra tarlaya giden çiftçi ya tarlayı satar, ya karısını boşarmış. Onun için tarlaya sabahleyin güneş iki mızrak boyu yükselinceye kadar gidilmelidir. Bu sırada tutan fideler dimdik durur. Şaşan fideler baygın, soluk yatar. Dikimi müteakip bir hafta on gün içinde şaşan fidelerin yerine yenisini dikmeli bu süreden sonra aşılamaya son verilmelidir. Aksi halde tarladaki fideler aynı boyda gelişmediğinden kırım da eller birbirine karışır. Mahsul karışık olur. Alıcı fiyat kırabilir.
Dikilen tütünler en az iki veya üç defa çapalanmak ister. Birinci çapayı dikimden 15 gün ve ikinci çapayı da birinci çapadan 15 - 20 gün sonra yapmalı, kurak yıllarda veya kuvvetli yağmurlardan sonra gerekirse üçüncü defa tarlayı çapalanabilir. Çapa yapmanın faydası çok büyüktür. Tarladaki yabancı otlar yok edilir, toprak kabartılır, havalanır, toprak suyunun uçup gitmesi önlenir. Bunun içindir ki atalarımız iki çapa bir su yerini tutar demişlerdir. Tütün bir çapa bitkisidir. Yabancı otlarla çapalama ile mücadele yapılmalıdır. Traktör arkasına takılan çizgi çekme aparatı ile çapalamala yapılmaktadır.
İri yapraklı ve sert içimli tütünler sulamaya tâbi tutulduğu gibi bu tütünlerde tepe de kırılır. Tütün tarlaları tütün sıraları arasına su salmak suretiyle sulanır. Sulamanın ardından tarlanın çapalanması çok yerinde bir tedbirdir. Tepe kırma iri yapraklı ve sert içimli tütünlerde tatbik edilir. Tepe kırmanın en uygun zamanı çiçeklerin açılmaya başladığı zamandır. Tütün fidanlarının tepesi ne kadar derin kırılırsa tütün bitkisi üzerinde kalan yapraklar o oranda irileşir ve kalınlaşır. İçimi sertleşir. Örnek olarak Trabzon tütünleri verilebilir.
Tütününüz bereketli, kurutacağınız tütünleriniz yaz kurusu olsun…