Tütünde Yeşilkurt*
Helicoverpa armigera (Hbn.)
Yeşilkurt [Helicoverpa armigera (Hbn.)] ergini, 35-40 mm kanat açıklığında bir kelebektir. Ön kanatlar erkeklerde grimsi yeşil, yeşilimsi devetüyü veya zeytin yeşili, dişilerde ise kızılımsı kahverengine yakın sarımsıdır. Ön kanatlar üzerinde biri böbrek diğeri daire şeklinde iki leke vardır. Arka kanatlar bej veya sarımsı renkli olup, kanat uçlarına doğru geniş ve siyah renkli birer bant bulunur. Antenler kıl şeklinde ve az tüylüdür. Baş ve toraks, ön kanatların renginde tüylerle örtülüdür. Abdomende bulunan kıllar baş ve torakstakilerden daha açık renkli ve kısadır.
Yumurtalar 0.5-0.7 mm çapında, krem renkli ve üstten hafifçe bastırılmış küre şeklindedir. Üzerinde uzunlamasına yerleşmiş çıkıntılar vardır.
Yumurtadan yeni çıkmış larvaların boyları 1.5-2.0 mm, kirli beyaz renkli ve çok kıllıdır. Bu kıllardan baş ve protoraksda bulunanların rengi siyahtır. Larvanın üst kısmında yeşil, kahverengi ve sarı renkte bantlar yer alır. Yanlarda da sarı renkli birer bant daha bulunur. Larva yumurtadan ilk çıktığında şeffaf, soluk grimsi yeşil renktedir. Baş ise koyu siyahımsı kahverengidir. Dönemler ilerledikçe vücut üzerinde uzunlamasına bant şeklinde, değişik renk ve tonlarda lekeler oluşur. Larvaların rengi beslendiği ortama göre de değişiklik gösterebilmektedir. Son dönem larva yeşil, kahverengi veya turuncu rengin değişik tonlarında olup, 3-4 cm boyundadır. Pupa 20-23 mm boyunda ve 5 mm eninde önceleri yeşil, daha sonra kızıl kahverengine döner.
Yeşilkurt kışı diyapoz halinde pupa olarak geçirir. Gece aktif olup çiftleşme ve yumurtlama gece olur. Bir dişi 7-16 gün süren yaşam süresinde 400-2200 adet yumurta bırakabilir. Kışı toprakta pupa döneminde geçirir. Kelebekler ilkbaharda, tahminen nisan sonu veya mayıs başından itibaren görülmeye başlar. Uçuşlar genellikle akşam saatlerinde olur. Yumurtalarını teker teker yaprakların alt yüzüne veya bitkinin tepe tomurcuğuna bırakır.
Yumurtalar 5-10 gün içinde açılır ve larvalar gelişmelerini 13-26 günde ve 6 dönemde tamamlar. Olgun hale gelen larva, toprağın 5-10 cm derinliğinde bir yuva hazırlar ve içinde pupa olur. Pupa dönemi 12-25 gün arasında değişir. Ege Bölgesi'nde yılda 3-5 döl vermektedir.
Zarar larvalar tarafından meydana getirilir. İlk dönem larvaları tütünlerin yaprak ve tepe tomurcuklarında beslenir ve bu kısımlarda irili ufaklı yenikler oluşturur.
Sonraki dönemlerde bulunan larvalar, tütünler tohum bağlamış ise, en önemli zararını tohum kapsüllerinde meydana getirirler. Kapsülü delerek içeri giren larva, tohumları yok edebilir. Bir larva kapsülden kapsüle geçerek zararını sürdürebilir. Yeşilkurdun zararı özellikle tohum için yetiştirilen tütünlerde önemlidir. Zira larva henüz tohum bağlamış veya bağlamakta olan kapsüllerde beslenir. Bu nedenle, popülâsyonun yoğun olduğu hallerde kapsüllerden tohum elde etmek mümkün olamamaktadır.
Zararlı ülkemizde tütün ekim alanlarında bulunmaktadır.
Polifagtır. Tütün, bamya, patlıcan, domates, biber, fasulye, nohut, pamuk, mısır, ayçiçeği, yerfıstığı, kenevir, yonca, üçgül ve kabak konukçuları arasındadır.
Sonbaharda ve erken ilkbaharda toprak işlemesi yapılmalı ve kışlayan pupalar yok edilmeye çalışılmalıdır.
Kontrol edilen 100 bitkide 20 larva görüldüğünde ilaçlamaya başlanır.
İlaçlamada, sırt pülverizatörü (mekanik, otomatik, motorlu) veya sırt atomizörü kullanılır.
İlaçlamalar çiğ kalktıktan soma sabah veya akşam serinliğinde, rüzgârsız bir havada yapılmalı ve ilaçlama yaprakların alt yüzlerini de ıslatabilecek bir şekilde yapılmalıdır.
*Tarım Bakanlığı Zirai Mücadele Teknik Talimatları Cilt:2